A
A
A
High contrast
POLSKI
Please enter 3 chars at last
Publications

Specyfika rolnictwa rodzinnego w Polsce: ciężar przeszłości i aktualne uwarunkowania

Author: Halamska Maria
Publication type: journal articles
Full citation: Halamska Maria (2015) Specyfika rolnictwa rodzinnego w Polsce: ciężar przeszłości i aktualne uwarunkowania. Wieś i Rolnictwo - numer specjalny, nr 1.1(166.1)2015, ss. 107-131.
Download the publication:

Przyjmując, że gospodarstwa rodzinne to rolnicze jednostki produkcyjne, w których własność i praca ściśle powiązane są z rodziną, autorka analizuje funkcjonowanie rolnictwa rodzinnego w Polsce w okresie 1990-2012. Zgodnie z założeniem, że o sposobie funkcjonowania gospodarstw decyduje ciężar przeszłości, zamiary na przyszłość oraz obecne uwarunkowania, sporo uwagi poświęca każdemu z tych czynników. Osadzając analizę w historycznym tle, podkreśla znaczenie późnego zniesienia pańszczyzny, dokonanego przez państwa zaborcze, meandrów reform rolnych w okresie 1919-1944 oraz nieodległego okresu 1948-1989, kiedy rolnictwo rodzinne wtopiło się w centralnie planowaną gospodarkę niedoboru. W tym ostatnim okresie gospodarstwa rodzinne wykształciły specyficzne mechanizmy funkcjonowania, które widoczne są do dzisiaj. Analiza okresu 1990-2012 oparta jest na danych Głównego Urzędu Statystycznego, badaniach własnych oraz innych publikowanych. Prowadzona jest na zbiorowości indywidualnych gospodarstw rolnych o pow. 1 ha, opierających się na rodzinnej sile roboczej. Rozbita jest na dwa podokresy: transformacji postkomunistycznej w latach 90. oraz po roku 2002, tj. okresie prawie pokrywającym się z akcesją do UE. W pierwszym zarysował się proces powstawania rolnictwa dualnego, kiedy gospodarstwa rodzinne stworzyły dwie zbiorowości: gospodarstw silnie związanych z rynkiem, większych i modernizujących się (profesjonalnych - 1/3 ogółu) oraz drobnych, ekstensywnych i produkujących głównie na samozaopatrzenie (quasi-chłopskich - 2/3). W drugim - funkcjonowanie i przekształcenia gospodarstw dokonują się pod wpływem WPR. Możliwości modernizacji wykorzystują przede wszystkim gospodarstwa profesjonalne; proces ten przebiega klasycznie. Specyficzne są natomiast mechanizmy funkcjonowania dość stabilnej grupy gospodarstw quasi-chłopskich, niezależnych od rynku, posiadających pozarolnicze dochody i rolnicze bezpieczeństwo socjalne. Gospodarstwa te są oryginalnym produktem zatrzymanej kolektywizacji i zahamowanej modernizacji w okresie PRL, postkomunistycznej transformacji, a obecnie podwójnie kontrolowanej modernizacji