UKAZAŁ SIĘ RAPORT „ROZWÓJ REGIONALNY, POLITYKA REGIONALNA”

W raporcie „Rozwój regionalny, polityka regionalna” możemy przeczytać o:

• obecnie deklarowanej (i w mniejszym stopniu realizowanej) polityki regionalnej Polski w odniesieniu teoretycznych koncepcji rozwoju regionalnego
• ewolucji polskiej polityki regionalnej i przestrzennej
• procesach regionalnego zróżnicowania po 1990 r. 
• propozycjach autorów w obszarze polityki regionalnej.

Główne tezy są następujące:

• Nie ma bezpośredniej zależności przyczynowej między teorią, doktryną, polityką i praktyką. Doktryny często są formułowane na podstawie założeń ideologicznych, z nikłym uwzględnieniem przesłanek teoretycznych; polityka regionalna nie zawsze jest podporządkowana obowiązującej aktualnie doktrynie, a praktyka podejmowania decyzji mających odniesienia regionalne i przestrzenne często nie jest podporządkowana opracowanej przez właściwe organy polityce.
• Doktryna polskiej polityki regionalnej zatacza koło od wyrównywania różnic („równość”) przez dążenie do zapewnienia szybkiego wzrostu („wydajność”) z powrotem do wyrównywania różnic. Ostatni etap nie w pełni odpowiada współczesnym kierunkom Polityki Spójności UE.
• Polską przestrzeń społeczno-gospodarczą różnicują dwa podstawowe „wymiary”: historyczny, stabilny proces „długiego trwania”, dzielący kraj na część zachodnią (wyżej rozwiniętą) i wschodnią (rozwiniętą słabiej) oraz wymiar odróżniający obszary metropolitalne od pozametropolitalnych, którzy zastąpił charakterystyczny dla gospodarek przemysłowych podział na miasto i wieś.
• W Polsce po 1990 r., głównie na skutek procesu metropolizacji, różnice między regionami rosły do 2012 r. (z wyjątkiem 2008 r., kiedy spowolnienie wzrostu gospodarczego mocniej dotknęło lepiej rozwinięte regiony kraju). Po 2012 r. nastąpiła stabilizacja poziomu zróżnicowań regionalnych.
• Zahamowanie wzrostu zróżnicowań terytorialnych jest w znacznym stopniu wynikiem wzmocnienia procesów dyfuzji rozwoju z niektórych obszarów metropolitalnych na tereny bardziej od nich oddalone. Ponadto, wiele nawet peryferyjnie położonych układów lokalnych odnosi sukcesy w wyniku sprawnej polityki rozwoju, co przyczynia się do spadku zróżnicowań terytorialnych.
• Wbrew pojawiającym się opiniom nie obserwuje się „upadku” małych i średnich miast; utrata funkcji wojewódzkiej nie jest powszechnym czynnikiem działającym niekorzystnie. Procesy rozwoju poszczególnych układów terytorialnych są znacznie bardziej złożone i zindywidualizowane, a zero-jedynkowe zgeneralizowane podejście jest zarówno nadmiernie uproszczone, jak i nieprawdziwe.
• Jedyny nowy dokument zawierający przesłanki polityki przestrzennej i regionalnej – „Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.)” – jest dokumentem gołosłownym, tak w warstwie intelektualnej, jak w odniesieniu do jej związków z rzeczywistością, z którą w wielu aspektach popada w sprzeczność (np. wskazując na znaczącą rolę samorządu terytorialnego przy jednoczesnej centralizacji relacji rząd–samorząd).
• Doktrynę „polaryzacji i dyfuzji” (lepszym sformułowaniem jest „koncentracji i dyfuzji”) należy uznać za pożądaną zasadę prowadzenia polityki regionalnej. Szczególną rolę w promowaniu rozwoju obszarów słabiej rozwiniętych powinna pełnić edukacja i wzmacnianie ich kapitału ludzkiego.
• Konieczne jest proaktywne zarządzanie często niekorzystną – lecz nieuchronną – zmianą (jak np. wyludnianie się niektórych obszarów peryferyjnych), które powinno zastąpić reaktywne (i w związku z tym mało skuteczne) działanie po tym, jak zmiana ta zaszła.

 Z raportem można zapoznać się [tu].