Centrum – peryferie. Stara teoria w nowych czasach

Przedmiotem opracowania była próba sprawdzenia, czy i w jakim stopniu teoria centrum – peryferie nadaje się do opisu międzypaństwowych stosunków gospodarczych w trakcie tworzenia się globalnej gospodarki opartej na wiedzy. W tym celu wyselekcjonowano 6 najważniejszych tez teorii centrum – peryferie i poddano je empirycznej weryfikacji. Dostosowanie teorii centrum peryferie do współczesności powinno uwzględniać nowy światowy podział pracy. Centrum gospodarcze tworzą państwa najbardziej zaawansowane w tworzeniu gospodarki opartej na wiedzy. Istotą dominacji centrum jest to, że produkuje nowe innowacyjne dobra powszechnie pożądane. Im bardziej peryferie pożądają wytworów centrum, których nie są w stanie wytworzyć, tym większa dominacja centrum i możliwość dyktatu cenowego. Włączenie się państw peryferyjnych do gospodarki globalnej i przejęcie przez nie produkcji przemysłowej przyniosło im bezpośrednie korzyści. Państwa centrum odniosły korzyści pośrednie w postaci bezpieczeństwa socjalnego i stabilizacji politycznej. Państwa peryferyjne podlegają nowej stratyfikacji gospodarczej i politycznej polegającej na wyodrębnieniu się peryferii przemysłowych i peryferii surowcowych. Peryferie przemysłowe pośredniczą (przetwarzają surowce na wyroby przemysłowe) w wymianie między centrum a państwami surowcowymi.